#FemaleFowardInternational
Αναζητώντας την γυναικεία ενδυνάμωση
Η Αρχαία Ελλάδα είναι το λίκνο της δημοκρατίας – χάρισε στον κόσμο τα θεμέλια ενός συστήματος όπου τα άτομα μπορούν να εκφράζουν τη γνώμη τους και να χαράσσουν πολιτικές που αντανακλούν στο μέτρο του εφικτού τις ανάγκες και τα δικαιώματα της κοινωνίας στην οποία ζουν.
Παρ’ όλη την πλούσια αυτή κληρονομιά, η σύγχρονη Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί. Η Κατερίνα Παπανικολάου είναι ανώτερη σύμβουλος και έχει μελετήσει επί σειρά ετών τα ζητήματα της γυναικείας ενδυνάμωσης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της περαιτέρω ανάπτυξης δεξιοτήτων. Σπούδασε βιολογία, εξειδικεύθηκε στην ψυχοθεραπεία, και αφιέρωσε πολλή ενέργεια προκειμένου να δημιουργήσει ένα πιο ανεκτικό και υγιές περιβάλλον για τους ανθρώπους. Στο πλαίσιο της δικής της αντίληψης για την ελληνική κοινωνία, εντόπισε τομείς που χρήζουν βελτίωσης: τόσο στην πολιτική όσο και εντός των επιμέρους κοινοτήτων, παρατηρεί ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ειδικότερα αυτά των γυναικών, δεν χαίρουν του σεβασμού που τους πρέπει. Οι νεότερες γενιές, ωστόσο, διαθέτουν πιο ανοικτό μυαλό και βελτιώνουν το τοπίο ως προς αυτή την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, η Κατερίνα σκοπεύει να ξεκινήσει ένα νέο εγχείρημα για να αξιοποιήσει τη νέα αυτή δυναμική.
Πού ανήκουν οι γυναίκες
Η Κατερίνα Παπανικολάου αναφέρει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση της κατάταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων. Η βαθμολογία της χώρας είναι 52,2 βαθμοί επί συνόλου 100 - δηλαδή 15 βαθμούς κάτω από το μέσο όσο της ΕΕ ενώ, σύμφωνα με τον ιστότοπο του Δείκτη Ισότητας των Φύλων, «η κατάταξη της χώρας παραμένει ίδια από το 2010».
Όταν ερωτήθηκε για τη δική της προσωπική εμπειρία, είπε: «Δεν πιστεύω ότι υπάρχει μια συγκεκριμένη στιγμή στη ζωή μιας γυναίκας που να την κάνει να αισθάνθεί αμιγώς θύμα διακρίσεων, εάν εξαιρέσουμε περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και ρητορικής μίσους.»
Εξηγεί ωστόσο ότι υπάρχει μια παρωχημένη αντίληψη στην ελληνική κοινωνία ότι οι γυναίκες πρέπει να μένουν στο σπίτι ενώ οι άντρες πρέπει να εργάζονται. «Υπάρχει μια σχετική έρευνα που καταδεικνύει ότι πάνω από το 50% των Ελλήνων πιστεύουν ότι οι γυναίκες πρέπει να παραμένουν στο σπίτι. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι προσβλητικό. Η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι, αν μια γυναίκα μπορεί να συντηρείται οικονομικά από τον σύζυγό της, τότε είναι καλύτερο να μένει στο σπίτι και να φροντίζει τα παιδιά και την οικογένειά της. Δεν χρειάζεται δηλαδή να εργάζεται», εξηγεί η Κατερίνα. Συζητήσεις που έγιναν με γυναίκες σε άλλες χώρες έδειξαν ότι η ίδια αυτή αντίληψη είναι ευρέως διαδεδομένη σε αυτή την περιοχή της Ευρώπης, τόσο σε χώρες που είναι μέλη της ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες.
Ένας επαγγελματικός τομέας που αδιαμφισβήτητα κυριαρχείται από γυναίκες είναι η κοινωνία των πολιτών και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις – που η Κατερίνα περιγράφει κατά κύριο λόγο ως «γυναικεία υπόθεση». Αυτό όμως απλώς ενισχύει το στερεότυπο ότι οι γυναίκες διαθέτουν συνήθως περισσότερη ενσυναίσθηση από τους άντρες και ως εκ τούτου είναι πιο πιθανό να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον χώρο.
Προσθέτει ότι η ενδυνάμωση των γυναικών δεν πρέπει να περιορίζεται στα παραδείγματα αξιοθαύμαστων γυναικών οι οποίες έχουν πετύχει σημαντικά πράγματα στη ζωή τους. «Θα ήθελα να δω περισσότερα παραδείγματα για το πώς συγκεκριμένες δράσεις [στο πλαίσιο της κοινωνίας των πολιτών] συνδέονται στην πράξη με τις πραγματικές ανάγκες των γυναικών. Θα ήθελα να δω περισσότερες ιστορίες από γυναίκες που δεν τα κατάφεραν και όχι ιστορίες επιτυχημένων γυναικών. Όταν μια γυναίκα αισθάνεται ότι δεν αξίζει, δεν αντιμετωπίζεται ισάξια ή δεν έχει καμία υποστήριξη, και μετά βλέπει μόνο αυτές τις λαμπερές περιπτώσεις των πιο πετυχημένων γυναικών, δεν είμαι βέβαιη ότι αυτό λειτουργεί ως ενδυνάμωση.
Σε πολλές περιπτώσεις, ορισμένες γυναίκες αισθάνονται ότι: «Εντάξει, δεν είμαι σαν αυτές τις γυναίκες. Δεν υπάρχει λόγος λοιπόν να συμμετάσχω σε αυτή την ΜΚΟ ή να ενταχθώ σε αυτή την ομάδα». Υπάρχουν πάντα περιπτώσεις εξαιρετικά έξυπνων γυναικών, επιτυχημένων γυναικών και γυναικών που έχουν προσφέρει τεράστιο έργο. Πιστεύω ότι [οι απλές γυναίκες] δεν ταυτίζονται, θεωρούν ότι είναι πολύ διαφορετικές», εξηγεί η Κατερίνα.
Νέοι άνθρωποι, πρόοδος και λύσεις
Ευτυχώς, η νεότερη γενιά φαίνεται πιο προοδευτική και πιο φιλελεύθερη όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ενδυνάμωση των γυναικών. «Θεωρώ ότι οι νέοι που είναι σήμερα μεταξύ 20 και 30 ετών γνωρίζουν περισσότερα για αυτά τα θέματα. Δεν ενδιαφέρονται για το φύλο, τη φυλή ή το χρώμα του δέρματος», εξηγεί η σύμβουλος.
Ωστόσο, η Κατερίνα επισημαίνει ότι οι νεότεροι είναι ίσως πιο φιλελεύθεροι ή ανεκτικοί, αλλά ενδέχεται να είναι οι ίδιοι θύματα χρόνιας προκατάληψης και στερεοτύπων. «Είμαι πολύ προσεκτική όταν πρόκειται για μη συνειδητές προκαταλήψεις. Μπορεί να καταλήξουμε να μεροληπτούμε χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Πιστεύω ότι ως κοινωνία πρέπει να ασχοληθούμε περισσότερο με τις μη συνειδητές προκαταλήψεις,» αναφέρει.
Έτσι, κατά τη γνώμη της δεν πρέπει να επικεντρωθούμε σε εκείνους που πιστεύουν ακράδαντα ότι οι γυναίκες ανήκουν στο σπίτι και στην κουζίνα, αλλά σε όσους έχουν μη συνειδητές προκαταλήψεις. Εξηγεί ότι μερικές φορές ακόμη και προοδευτικοί άνθρωποι στον τομέα των επιχειρήσεων ενδέχεται να επιλέξουν άντρες αντί για γυναίκες, ακόμη και εάν οι γυναίκες διαθέτουν ακριβώς τις ίδιες δεξιότητες ή την ίδια εκπαίδευση. «Η προκατάληψη έγκειται ουσιαστικά στην πεποίθηση ότι ένας άντρας είναι πιο ικανός και πιο ελεύθερος από μια γυναίκα, εφόσον ακόμη και εάν έχει παιδιά, δεν πρόκειται να προκαλέσει προβλήματα στο γραφείο εξαιτίας τους. Πιστεύω ότι αυτό φαίνεται πολύ έντονα στο γεγονός ότι περιγράφουμε την ίδια συμπεριφορά στην επαγγελματική ζωή των αντρών και των γυναικών με τελείως διαφορετικό τρόπο», προσθέτει.
Η Κατερίνα επί του παρόντος εργάζεται σε ένα νέο έργο που στοχεύει στα νέα κορίτσια προκειμένου να «προωθήσει την ανάπτυξη, την δεκτικότητα, την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, και την πίστη τους σε άλλες γυναίκες και άντρες.» Πιστεύει ότι είναι ζωτικής σημασίας να τονώσουμε την αυτοπεποίθηση και την αυτεπίγνωσή τους και να τους δώσουμε περισσότερες ευκαιρίες να πετύχουν οτιδήποτε πραγματικά επιθυμούν «χωρίς εμπόδια, φραγμούς και στερεότυπα.» Δεν θα αποκαλυφθεί τίποτα για την εν λόγω πρωτοβουλία μέχρι να ξεκινήσει. Ωστόσο, η Κατερίνα μας εξηγεί ότι πυρήνας της είναι να βοηθήσει νέα κορίτσια να σπουδάσουν, να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή και να ακολουθήσουν τα ενδιαφέροντά τους στη μόδα, την τέχνη ή την επιστήμη.
Η σχέση των Ελλήνων πολιτικών με τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η Κατερίνα εξηγεί ότι στην πατρίδα της η συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει ακόμη πολύ μακρύ δρόμο μπροστά της. Στην Ελλάδα δεν είναι πολλοί αυτοί που μιλάνε ανοιχτά για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κυρίως τα τελευταία δύο χρόνια έχει ξεκινήσει μια πιο αυθεντική συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν είμαι βέβαιη εάν υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα, αλλά τώρα πλέον μιλάμε πιο αυθεντικά και ειλικρινά», λέει.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ανέφερε ότι μία Χρυσή Ολυμπιονίκης εκείνη την ημέρα είχε μιλήσει δημόσια για την σεξουαλική παρενόχληση στον αθλητισμό για πρώτη φορά. «Περιέγραψε την ιστορία της με κάθε λεπτομέρεια και ο πρωθυπουργός μίλησε για το πώς πρέπει να προφυλάσσουμε τα παιδιά, τα κορίτσια και τις γυναίκες στον αθλητισμό. Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ χαρακτηριστικό για την Ελλάδα. Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, μιλάμε για αυτό πολύ ανοιχτά και όλοι έχουμε άποψη, αλλά δεν πιστεύω ότι το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θίγεται πραγματικά», λέει η Κατερίνα.
Δεν είναι καθόλου σίγουρη ότι οι γυναίκες έχουν κατακτήσει τον χώρο της πολιτικής στην Ελλάδα και ότι νιώθουν πραγματικά άνετα σε αυτόν. «Δεν είναι σίγουρη ότι πρόκειται για έναν χώρο για γυναίκες. Βλέπουμε πιο πολλές γυναίκες [στην πολιτική], και θα έλεγα ότι τα εμπόδια έχουν μετριαστεί. Στόχος είναι τα εμπόδια να εξαφανιστούν, να μην υπάρχουν φραγμοί και οι γυναίκες να μπορούν εύκολα να ασχοληθούν με την πολιτική», εξηγεί. Η πραγματικότητα όμως διαφέρει. Η Κατερίνα πιστεύει ότι πρέπει να υπάρξει υποστήριξη προκειμένου οι γυναίκες να συμμετέχουν με επιτυχία στην πολιτική ζωή. «Όταν μιλάω για υποστήριξη των γυναικών στην πολιτική, εννοώ πρακτική υποστήριξη - έτσι ώστε ακόμη και εάν μια γυναίκα έχει παιδιά και πρέπει να εργάζεται, να έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει. Για παράδειγμα, εάν όλες οι συνεδριάσεις των δημοτικών συμβουλίων γίνονται στις 10 το βράδυ, αυτό είναι εμπόδιο για τις γυναίκες που θέλουν να συμμετέχουν.», εξηγεί.
Από τις ανθρωπιστικές επιστήμες στον άνθρωπο
Η Κατερίνα διαθέτει επιστημονικό υπόβαθρο, καθώς έλαβε πτυχίο στη Βιολογία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. «Όταν σπούδαζα Βιολογία, συνειδητοποίησα ότι το βασικότερο πλεονέκτημα που αποκόμισα από τις σπουδές μου ήταν η ικανότητα να εστιάζω σε συγκεκριμένα θέματα ενδιαφέροντος και, ταυτόχρονα, να μπορώ να διευρύνω τους ορίζοντές μου και να εξετάζω τα διάφορα επιμέρους ζητήματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Όλο αυτό με έκανε πιο προσαρμοστική προκειμένου να μπορώ να αλλάζω με μεγαλύτερη ευκολία», αναφέρει.
Τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής της σταδιοδρομίας εργάστηκε στον φαρμακευτικό κλάδο και στη συνέχεια αποφάσισε να χαράξει μια εντελώς νέα πορεία. «Είχα εστιάσει στην οργανωτική ανάπτυξη και έτσι σπούδασα αυτό καθώς και ψυχοθεραπεία. Αποφάσισα να επικεντρωθώ περισσότερο στην κατάρτιση και την συμβουλευτική. Έτσι, μετά από χρόνια ανάπτυξης των δικών μου ικανοτήτων, ενδιαφερόντων, καθώς και της σταδιοδρομίας μου, τώρα εργάζομαι πλέον ως σύμβουλος με εξειδίκευση στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση των άλλων», εξηγεί. Έχει συμμετάσχει σε ακαδημίες που οργάνωσε το Friedrich Naumann Foundation μέσω των οποίων διεύρυνε ακόμη περισσότερο τους ορίζοντές της σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό είναι το πραγματικό της πάθος. Πιστεύει ότι όλοι πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες και όχι να είναι απλώς μάρτυρες της αδικίας. «Από όταν ήμουν παιδί, ασχολούμουν ήδη με την πολιτική. Μου αρέσει πραγματικά να ακούω τα νέα, να διαβάζω εφημερίδες και να καταλαβαίνω τι συμβαίνει γύρω μου. Βλέποντας τόσο μεγάλη ανισότητα παντού, καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ρητορική μίσους, ανισότητα λόγω φύλου, φυλής ή θρησκείας, αποφάσισα ότι έπρεπε να κάνω κάτι», λέει η Κατερίνα.
