Survey

Ο Φιλελευθερισμός στην Ελλάδα σήμερα. Εξωτερική Πολιτική: Τα φλέγοντα ζητήματα

Παρά την υγειονομική κρίση και τις οικονομικές δυσκολίες, οι Έλληνες φαίνεται να ανησυχούν για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Όπως ήταν αναμενόμενο, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (94%) τοποθετεί τα ελληνοτουρκικά στην κορυφή της λίστας με τα σημαντικότερα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Το παράδοξο είναι ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (72%) βλέπει ως εξίσου σημαντικό το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα, παρά το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες δεν έχουμε μεγάλη εισροή προσφύγων και μεταναστών. Το ποσοστό αυτό ίσως εξηγείται από τις σχετικά πρόσφατες εικόνες της φλεγόμενη Μόριας. Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι, ότι δύο χρόνια μετά την Συμφωνία των Πρεσπών, το μακεδονικό αποτελεί το σοβαρότερο ζήτημα της ελληνικής εξωτερική πολιτικής μόνον για το 15% των ερωτηθέντων. Αυτό εξηγείται αφενός από το γεγονός ότι στον δημόσιο διάλογο κυριαρχεί το θέμα «Τουρκία» και αφετέρου διότι οι πολίτες αντιλαμβάνονται πλέον ότι η συμφωνία δεν είναι τόσο επιζήμια όσο παρουσιαζόταν από ορισμένες πολιτικές δυνάμεις το 2018-9.

Η δημοσκόπηση δείχνει ότι σήμερα η πλειοψηφία των Ελλήνων τάσσεται υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ενοποίησης, γεγονός το οποίο δεν ήταν καθόλου αυτονόητο την εποχή των «αγανακτισμένων» ή του δημοψηφίσματος του 2015. Αντιθέτως, μόνο το 36% βλέπει φιλικά την παγκοσμιοποίηση. Το παράδοξο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν οργανισμό ο οποίος είναι εν μέρει προϊόν της παγκοσμιοποιημένης διεθνούς κοινωνίας. Βλέπουμε ωστόσο ότι οι Έλληνες απορρίπτουν την παγκοσμιοποίηση αλλά υποστηρίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ενώ το 75% βλέπει το μέλλον της Ελλάδας εντός της ΕΕ.

Επιπλέον, η πλειοψηφία (69%) πιστεύει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν διαχειριστεί ορθώς τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ότι έχουν γίνει λάθη και παραχωρήσεις. Οι Έλληνες αναγνωρίζουν την σημασία της εξωτερικής πολιτικής αλλά δεν εμπιστεύονται το κράτος και βλέπουν αποτυχίες στην διαχρονική άσκηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και σημαντικό συμπέρασμα που εξάγεται από την έρευνα είναι, ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων βλέπει την διπλωματία ως την καλύτερη λύση στα διμερή ζητήματα της Ελλάδας με τους γείτονές της στην Ανατολική Μεσόγειο. Μόνο το 24% τάσσονται υπέρ της χρήσης στρατιωτικής ισχύος. Αυτό βεβαίως αφορά στην γενική εικόνα. Όταν οι πολίτες ερωτήθηκαν για την Τουρκία, οι μισοί απάντησαν ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο – συμπεριλαμβανομένης μιας ένοπλης σύγκρουσης – για να αντιμετωπίσει την Τουρκία, ενώ το 47% υποστηρίζει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ειρηνική επίλυση των διμερών ζητημάτων μέσω κάποιας συμφωνίας ή μέσω της παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Παρατηρούμε επομένως ότι υπάρχουν δύο απόψεις στην ελληνική κοινωνία: περίπου οι μισοί Έλληνες προτιμούν τις διαπραγματεύσεις και τον διάλογο και οι άλλοι μισοί δεν θέλουν η Ελλάδα να κάνει πίσω, και αν χρειαστεί, να χρησιμοποιήσει και στρατιωτικά μέσα για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της στην περιοχή. Σε αυτό το κλίμα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της αύξησης της στρατιωτικής θητείας στους δώδεκα μήνες, καθώς και της υποχρεωτικής κατάταξης στα 18 έτη.

Η δημοσκόπηση έχει και μια ξεχωριστή ερώτηση για την Συμφωνία των Πρεσπών. Το 25% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η συμφωνία ήταν ωφέλιμη και για τα δύο κράτη, ποσοστό το οποίο έχει αυξηθεί κατά επτά (7) μονάδες από το 2018. Ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό (33%) αναγνωρίζει την αναγκαιότητα της ύπαρξης μιας συμφωνίας με την Βόρεια Μακεδονία αλλά κάνει λόγο για μεγάλο συμβιβασμό εκ μέρους της Ελλάδας. Η συγκριτική πλειοψηφία του πληθυσμού (40%) πάντως συνεχίζει να είναι κατά της συμφωνίας, αν και το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί κατά 14% σε σχέση με το 2018. Παρά το γεγονός ότι μόνο το 15% των ερωτηθέντων θεωρεί το μακεδονικό ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ένα μεγάλο ποσοστό δεν είναι ευχαριστημένο με την συμφωνία. Παρατηρούμε ωστόσο ότι το ποσοστό όσων τάσσονται κατά των Πρεσπών μικραίνει, ενώ αντιθέτως το ποσοστό όσων είναι υπέρ της συμφωνίας μεγαλώνει.

Διαβάζοντας την δημοσκόπηση, θα μπορούσε κανείς να εξάγει τα εξής συμπεράσματα: οι Έλληνες ενδιαφέρονται για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και το θέμα που τους απασχολεί περισσότερο είναι τα ελληνοτουρκικά. Παρά την ηρεμία στο «μέτωπο» του μεταναστευτικού/προσφυγικού τους τελευταίους οκτώ μήνες εξαιτίας της πανδημίας, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων συνεχίζει να ανησυχεί για το εν λόγω ζήτημα και να το θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό. Οι Έλληνες είναι υπέρ της διπλωματίας και της ειρηνικής διευθέτησης των διμερών ζητημάτων με τους γείτονές τους. Ωστόσο, το 50% υποστηρίζει την χρησιμοποίηση κάθε διαθέσιμου μέσου, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών μέσων, για την αντιμετώπιση της ελληνοτουρκικής διαφοράς σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Ένα ακόμη θετικό στοιχείο είναι ότι ο ευρωσκεπτικισμός έχει ουσιαστικά πεθάνει στην Ελλάδα. Τέλος, όσον αφορά στο Μακεδονικό, οι Έλληνες φαίνεται να δέχονται σταδιακά την Συμφωνία των Πρεσπών ως την καταλληλότερη λύση για το ονοματολογικό το οποίο ταλάνιζε τις σχέσεις Αθηνών -Σκοπίων.