Survey

Ο Φιλελευθερισμός στην Ελλάδα σήμερα. Κράτος και Αγορά

Η δημοσκόπηση αυτή, καταδεικνύει μερικά από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και μερικούς από τους λόγους που η οικονομία της χώρας επλήγη σφοδρά από την παγκόσμια οικονομική κρίση και ακόμα δεν έχει ανακάμψει πλήρως.

Παρά το γεγονός ότι οι πολίτες της χώρας θεωρούν τους εαυτούς τους φιλελεύθερους όσον αφορά αρκετά ζητήματα, κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο, παρατηρείται ότι ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας αντιτίθεται στην ιδέα της ελεύθερης της οικονομίας. Μάλιστα, παρατηρείται μία αντίφαση καθώς ναι μεν περισσότερο από τους μισούς θεωρούν πως ιδανικότερο σύστημα είναι αυτό που βασίζεται στην ελεύθερη αγορά, όπου ο ιδιωτικός τομέας βοηθάει στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην ώθηση της οικονομίας, παράλληλα όμως ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό φαίνεται να βλέπει με καχυποψία το σύστημα της ελεύθερης αγοράς, επιζητώντας τον κρατικό παρεμβατισμό ώστε να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα των πολιτών. Η άποψη αυτή βέβαια, δεν θα πρέπει να προκαλέσει μεγάλη έκπληξη στους έχοντες γνώση της ελληνικής νοοτροπίας, καθώς εδώ και δεκαετίες καλλιεργείται η πεποίθηση στην κοινωνία ότι η κινητήριος δύναμη της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να είναι ο δημόσιος τομέας, σε σημείο που ακόμα και να δαιμονοποιείται η ιδιωτική πρωτοβουλία. Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε και το ζήτημα της ελλιπούς ενημέρωσης και γνώσης των διαφορών μεταξύ του φιλελευθερισμού και του νέο-φιλελευθερισμού, όσον αφορά τις πολιτικές τους σε οικονομικό επίπεδο, που τροφοδοτεί και διαιωνίζει αυτή την δαιμονοποίηση.

Βέβαια, λόγω των όσων συνέβησαν την τελευταία δεκαετία σε οικονομικό επίπεδο, της εσωτερικής υποτίμησης, της αύξησης της ανεργίας, της παρατεταμένης οικονομικής δυσπραγίας των νοικοκυριών και της μείωσης της αγοραστικής δύναμής τους, θεωρείται λογικό η πλειονότητα να πιστεύει ότι θα πρέπει να υπάρχει πλαφόν στην ανώτατη τιμή των βασικών καταναλωτικών προϊόντων ή άλλες μέθοδοι ελέγχου των επιπέδων των τιμών, ενώ παράλληλα συμφωνούν με την θέσπιση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που θα αποτελέσει μία ασπίδα προστασίας του βιοτικού τους επιπέδου. 

Όσον αφορά την αγορά εργασίας, αν και ένα από τα βασικά θετικά σημεία της ελεύθερης αγοράς είναι η αξιοκρατία, όπου ο καλύτερος επιτυγχάνει, αυτό δεν εμφανίζεται στις πεποιθήσεις των πολιτών, καθώς η πλειονότητά τους πιστεύει πως ο δρόμος προς την επιτυχία περνάει μέσα από τις γνωριμίες και όχι από την προσωπική προσπάθεια, δουλειά και εξέλιξη. Αυτή είναι μία από τις βασικές παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας, σε ιδιωτικό και δημόσιο επίπεδο. Στο δημόσιο, επί δεκαετίες υπήρχε ένα σύστημα προσλήψεων ατόμων με αδιαφανείς διαδικασίες, όπου σε πολλές περιπτώσεις οι προσλήψεις ή οι διορισμοί περνούσαν μέσα από πολιτικά γραφεία. Το τελευταίο όμως εμφανιζόταν και στον ιδιωτικό τομέα, όπου άνεργοι απευθύνονταν σε πολιτικά γραφεία για την εύρεση εργασίας. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι και οι ίδιες οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα λειτουργούσαν (και ως ένα σημείο ακόμα λειτουργούν) με ένα απαρχαιωμένο σύστημα στελέχωσης, όπου δεν «κερδίζει» ο καλύτερος, αλλά αυτός που έχει τις καλύτερες διασυνδέσεις στον τομέα ή στην ίδια την επιχείρηση. Η κατάσταση αυτή ώθησε αρκετούς εξειδικευμένους και υψηλά καταρτισμένους νέους να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό, στερώντας πολύτιμους πόρους στην προσπάθεια της επανεκκίνησης και μεταστροφής της ελληνικής οικονομίας.

Σίγουρα όμως, αν κάτι επλήγη από την παρατεταμένη οικονομική κρίση στην χώρα και τα όσα συνέβησαν στα πρώτα χρόνια αυτής, είναι άποψη των πολιτών για τον τραπεζικό τομέα. Το ισχυρό σοκ που δέχθηκε ο χρηματοπιστωτικός τομέας, με την ρευστότητα των τραπεζών να μειώνεται δραματικά και τα κόκκινα δάνεια να παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση, οδήγησε σε κλείσιμο της στρόφιγγας παροχής ρευστότητας στην πραγματική οικονομία και επιδείνωση της εγχώριας παραγωγής και επιχειρηματικότητας. Η κατάσταση αυτή δημιούργησε την πεποίθηση στους πολίτες ότι οι τράπεζες, αν και μπορούν, δεν βοηθάνε όσο θα έπρεπε την οικονομία. Μία πεποίθηση που τροφοδοτήθηκε και από τα διάφορα δημοσιεύματα, κυρίως από λαϊκίστικα μέσα, τα οποία καταφέρονταν κατά του τραπεζικού τομέα κατηγορώντας τον ότι η δική τους αποτυχία οδήγησε στην ελληνική κρίση (αν και στην πραγματικότητα έγινε το ακριβώς αντίθετο) και ότι οι συνεχόμενες ανακεφαλαιοποιήσεις τους στέρησαν σημαντικούς πόρους από τα νοικοκυριά, δίνοντας ακόμα μεγαλύτερη ισχύ στον σκεπτικισμό απέναντι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παραβλέποντας βέβαια ότι δεν υπάρχει ισχυρή οικονομία χωρίς ισχυρό χρηματοπιστωτικό τομέα.

Σταχυολογώντας, στο σύνολό της η δημοσκόπηση αυτή δείχνει το πόσο μπερδεμένη είναι η ελληνική κοινωνία, όσον αφορά την οικονομία, καθώς παρά το γεγονός πως οι πολίτες πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά και θεωρούν ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία δίνει ώθηση στην οικονομία και δημιουργεί θέσεις εργασίας, ταυτόχρονα θέλουν ισχυρό κρατικό τομέα καθώς νιώθουν πως τα συμφέροντά τους βρίσκονται σε κίνδυνο από αυτήν. Η οπτική αυτή προέρχεται, εκτός από τις πολιτικές πεποιθήσεις και ιδεοληψίες μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, και από το γεγονός ότι η ιδέα της φιλελεύθερης οικονομίας συχνά συγχεόταν (και πολλές φορές σκόπιμα) με τον νέο-φιλελευθερισμό, κάτι που οδηγούσε στην ισχυροποίηση της θέσης υπέρ της αυξημένης κρατικής παρεμβατικότητας, ιδίως κατά τα χρόνια της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και της αύξησης των λαϊκιστικών φωνών. Σίγουρα  όμως τα αίτια είναι βαθύτερα και ριζωμένα στην νοοτροπία και τον τρόπο σκέψης της ελληνικής κοινωνίας.

Εμείς, οι Φιλελεύθεροι Νέοι, πιστεύουμε στην ανάγκη αλλαγής της επιχειρηματικής κουλτούρας της χώρας, καθώς θεωρούμε πως η ελεύθερη αγορά και η ιδιωτική πρωτοβουλία θα πρέπει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη της οικονομίας της χώρας προς την ανάπτυξη και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Πιστεύουμε ότι το κράτος δεν θα πρέπει να έχει τον ρόλο του ρυθμιστή της οικονομίας, αλλά τον ρόλο του επόπτη της εύρυθμης λειτουργίας αυτής.