“Sahte Haber”le mücadele: Türkiye’de Doğruluk Payı Atölye Serileri
Araştırma şirketi Ipsos tarafından yapılan araştırmaya göre; Türkiye’deki her beş kişiden dördü en az bir kere sahte haberle karşılaşıyor. İlginçtir ki, sahte habere maruz kalanların çoğunluğu bu haberlerin yayılımında yazılı medyayı suçluyor ve sosyal medyaya görece daha çok güveniyor. Şaşırtıcı olan ise; aslında sahte haberlerin çoğu sosyal medyadan geliyor. 2014 yılından bu yana Doğruluk Payı, fact-checking yaparak sahte haber ile mücadele etmekte. Türkiye'nin ekonomik, politik ve sosyal konularındaki haberlerine odaklanan grup, şimdiye kadar 1.400'den fazla fact-checking yapmış ve Türkiye'nin her yerinde dört milyondan fazla kişiye ulaşmıştır.
Doğruluk Payı, 2019 yılında FNF Türkiye'nin de desteğiyle, bilgi birikimlerini aktarmak ve yeni fact-checkerlar yetiştirmek için, İstanbul, Ankara, Bursa, Antalya, Edirne ve İzmir'de fact-checking atölyeleri düzenledi. Atölye uygulayıcılarından Doğruluk Payı Direktörü Batuhan Ersun “Amacımız, fact-checking metodolojisini öğretmek ve uygulamak, ayrıca Doğruluk Payı’nı desteklemek isteyen üniversite öğrencilerine ulaşmak ve onlarla yüz yüze etkileşimde bulunmak” diyor.
Atölye çalışmalarında kıdemli editörler, fact-checking kavramının tarihçesini, sürecini ve uygulanışını tanıtıyor. Doğruluk Payı, atölye katılımcılarının temel fact-checking ilkelerini anlamalarını amaçlıyor. Eğitmenler katılımcılarla birlikte, önceden hazırlanmış örnekler üzerinden fact-checking metodunu uyguluyor. Uygulamada katılımcılar fact-checking araştırmalarının nasıl yapıldığını, belirli haberlerin nasıl ele alınacağını ve raporların nasıl inceleneceğini uygulamalı olarak öğreniyorlar.
Batuhan Ersun, “Katılımcılar genellikle beklemedikleri politikacılardan yanlış iddialar görünce şaşırıyor” diyor.
Güçlü Bir Ağ
Çoğu katılımcı, atölyelere katılmadan önce Doğruluk Payı'nı takip ettikleri için “fact-checking” kavramına aşina aslında. Yine de ilk elden tecrübe ve diğer “doğru bilgi” savunucularıyla birlikte olmak karşılıklı motivasyonu arttırıyor, diyor organizatörler. Yüz yüze etkileşimler ve ortamdaki arkadaş canlısı atmosfer, potansiyel editörleri Doğruluk Payı’yla güçlü ve yakın bir bağ kurmaya teşvik ediyor.
Atölye sonrasında gönüllü olarak fact-checking içerikleri hazırlamak veya farklı konularda bültenler hazırlamak isteyen katılımcılar Doğruluk Payı’na başvurabiliyorlar. Organizasyon onları bir editör havuzuna kaydediyor ve bir fact-checking hazırlamak isteyebilecekleri konularda günlük iddiaları/konuları iletiyor. Doğruluk Payı editörleri, tüm bu gönüllüler tarafından içerikleri yayınlanmadan önce titizlikle gözden geçiriyor. Kural şu: yaparak öğrenmek. Uzun vadede yeterli deneyim edinen gönüllü editörler, profesyonel ekibe katılma şansı da kazanıyor.
Bu anlamda, atölye çalışmaları hem Doğruluk Payı hem de genç gönüllüler için harika bir fırsat. Organizasyon yeni gönüllüler kazanırken, katılımcılar da kariyerlerinde yardımcı olabilecek eğitim ve tecrübe ediniyorlar.